zondag 4 januari 2015

Over een uitgerangeerde klasse

Na in de afgelopen maanden stukje bij beetje de eerste 150 pagina's doorgelezen te hebben.























Boden de vrije dagen rond de feestdagen een uitgelezen kans om de resterende 325 pagina's uit te lezen. 

Een geschiedenis van de Russische adel aan de hand van twee van de bekendste families. De Sjeremetjevs en de Golitsyns. Beiden hebben eeuwen lang mee gedraaid in de adellijke top het land. Generaties van graven, prinsen en prinsessen en douairières die hun stempel hebben kunnen drukken op de geschiedenis van Ruslandland. Als slippendragers aan 't hof, 'Bojaren' rond de Tsaar. Maar eveneens als voorstanders van verandering; leveranciers van dekabristen.

Hoe dan ook na de Oktoberrevolutie was hun rol uitgespeeld. Hoewel er nog hoop was dat de Russische burgeroorlog vanuit het kamp van de Witten het tij nog gekeerd kon worden. Was vanaf begin jaren '20 duidelijk dat dit het tij ook niet meer kon keren. Een deel vluchtte, koos vrijwillig voor het ballingschap: Frankrijk, Duitsland, de Verenigde Staten. Maar meer nog verkozen ze te blijven. De band met hun geboortegrond, de buitenplaatsen en landerijen was hen te lief om dat boek achter hen te sluiten. In amper 20 jaar die volgen, tot en met Stalins grote terreur die eindigde in 1939, was een klasse letterlijk uitgeroeid.

Het is verbazingwekkend dat met zo'n vernietiging van niet alleen mensen, hele families maar ook materieel en immaterieel erfgoed er toch nog zo veel verhalen, details en anekdotes (2012 eerste druk) de publicatie halen. Wrang ook om te lezen dat deze uitgerangeerden nog enigszins tot nut waren in het beschrijven, catalogiseren, archiveren van 'hun erfgoed' als afschrikwekkend voorbeeld waar deze 'klasse van uitzuigers en uitvreters' in de eeuwen voor de Russische revolutie de lijfeigenen mee hadden opgezadeld. Met hun kennis van 't Oud-Russisch, geschiedenis, gewoonten & gebruiken en etiquette documenteerden ze de restanten van hun vernietigde bestaan. En waar archieven en musea de laatste plekken waren waar ze nog enigszins onder gelijkgestemden konden zijn... Voor zolang het gezag het toeliet. 

Een mooi geschreven boek over de wrange geschiedenis van het letterlijk uitroeien van een klasse. Om af te sluiten met een cynische mop die ten tijde van de Sovjetunie de ronde deed en veelzeggend is.

"Formulier voor de arrestant;

Bent u wel eens eerder gearresteerd? Bij - nee - waarom niet?"