woensdag 16 november 2011

Jonkheid Sancta Brigida, Noorbeek

Bij de dagelijkse routine van 't werk hoort ook even het doorspitten van de reacties op gahetNA. Het waar nodig even snel converteren van een reactie naar een CRM-aanvraag om deze door te zetten naar onze 1e lijn die er inhoudelijk mee aan de slag gaat.



Sommige reacties blijven net even wat langer hangen, maken je nieuwsgierig en kruipen wat onder de huid. Zoals bij de reactie bij een foto van Noorbeek, 1928 uit de collectie van Spaarnestad Photo.

Schutterijen. Schuttersfeesten. Schutsbomen. Een pas geplante schutsboom op een …

In de metadata wordt gerept over een:
Schutterijen. Schuttersfeesten. Schutsbomen. Een pas geplante schutsboom op een dorpslein, met kerk op de achtergrond, dreigt om te vallen, waardoor een aantal mannen maken dat ze wegkomen. Noorbeek, Nederland, 1928. Serie van 3 foto's.
Onjuist merkt de bezoeker op het is namelijk een zogenaamde Brigida den.
dit is geen schutsboom!!!!!!!!!! dit is het neer halen van de oude Brigida den, in Noorbeek. 2e zaterdag na Pasen. die dag wordt er (nog steeds!!!) een nieuwe den gehaald ter ere van de heilige Brigida
Groet uit Noorbeek
De foto prikkelt! De wegrennende mannen, de lach op het gezicht van de man met hoed linksvoor, de dynamiek van de jongen aan de rechterzijde, midden in een sprong, achteruit kijkend. Rechtsachter op het stoepje voor J. Huijnen Van Hoven staat een rijtje kinderen op een ogenschijnlijk veilige plek, de den lijkt een andere kant op te hellen en vallen. Mooi hoe ze bijna van klein naar groot, van links naar rechts staan. Achter het venster op de 1e verdieping van de winkel staat ook iemand voorover geleund te kijken naar het vallen van de den. Door het hellinkje op het plein, het trapje naar de kerk die wat hoger ligt is het ook bijna een on Nederlands tafereel (voor iemand van boven en achter de rivieren).

Je merkt het, je gaat bijna op een Hans Aarsman-achtige wijze naar zo'n foto kijken. Hoe zou de situatie er 73 jaar later er bij liggen in Noorbeek? Waar ligt dat überhaupt?


Grotere kaart weergeven

In Zuid-Limburg, tegen de Belgische Voerstreek aan. En warempel, alsof er amper iets is veranderd in die 73 jaar. De kerk is er nog, J. Huijnen Van Hoven staat inclusief de prachtig gemaakte bedrijfsnaam op de gevel, het woonhuis ernaast en het schuurachtige gebouw met de rondgebogen poort daar weer naast. Het beeld links naast de kerk, ja zelfs de den is gefotografeerd in Streetview.

En Brigida, hoe zit het daar nu mee? Daar is een Noorbeekse site aan gewijd. Even in het kort:
De belofte, aan Sint Brigida in 1634 gedaan, om ieder jaar ter ere van haar een den te halen en te planten voor de kapel die aan haar gewijd is, als de gevreesde veeziekte zou verdwijnen, maakt het gebeuren meer "inhoudsvol" dan wanneer er enkel sprake zou zijn van het halen van een meiboom, als symbool van triomf van de zomer op de winter.
Het vertrouwen dat de mensen van Noorbeek in Sint Brigida hebben als beschermvrouwe van al degenen die bij het denhalen betrokken zijn en het geloof in haar als patrones van vee en parochie, mogen naar onze mening dan ook de kwalificatie "zinrijk" rechtvaardige.
Mooi hè!?

10 opmerkingen:

Ingmario zei

Mooi stukje Tim...
In Noorbeek (maar ook in plaatsjes als Scheulder en Wittem) spelen de Jonkheid, de mei-den, de schutterij en de harmonie nog een hele grote rol in het sociale leven. Veel meer dan in de dorpjes die meer in west-zuid-Limburg liggen.
Trouwens, volgens mij was je een paar weken geleden vlak bij Noorbeek in de buurt!

Tim de Haan zei

Klopt, in net onder Epen zaten we toen. Op weg naar het drielandenpunt verbaasde ik mij toen nog over de uitspanningsnaam Hijgend Hert. Daar werd ik al spoedig door @albertkoevoet @oppelaar fijntjes op de herkomst gewezen :-).

Ik vermoed dat de jeugd uit Zuidoostelijk Limburg de betreffende psalm ook wat sneller paraat zal hebben dan ik

Psalm 42:1

't Hijgend hert, der jacht ontkomen,
Schreeuwt niet sterker naar 't genot
Van de frisse waterstromen,
Dan mijn ziel verlangt naar God.
Ja, mijn ziel dorst naar den Heer';
God des levens, ach, wanneer
Zal ik naadren voor Uw ogen,
In Uw huis Uw Naam verhogen?

Ingmario zei

Nou, katholieken zijn niet zo van het zingen van psalmen. Dus dat zal wel meevallen.
(Wij hadden vandaag een tripje naar Het Hijgend Hert gepland, maar de auto bleek niet bestand tegen de vorst en weigerde te starten...)

Tim de Haan zei

Ondanks dat mijn vader op 't klein seminarie (Karmelieten) heeft gezeten leest de afgelopen 50 jaar familiegeschiedenis als een variant op Hoe god uit... verdween.

Zo zie je maar hoe 't ontbreken van een dergelijke 'vruchtbare bodem' keer op keer verkeerde denkpaden doet inslaan ;-)

Albert zei

@timmietovenaar, @ingmar Hear, hear!

Ik heb goede herinneringen aan een vakantie in Noorbeek, maar heb geen herinneringen aan de bewuste den. Mooi verhaal, mooie foto, mooi dat zo'n reactie op de site zoiets in gang kan zetten!

Luud de Brouwer zei

Heel mooi verhaal! Leuk ook, van die den, want ik zie hier in de buurt ook wel eens van die kale stammen met iets van een den in de top. Zou daar ook Brigida achter zitten?
Interesting!

Ik zal er eens een foto van maken.

Tim de Haan zei

@Luud Ik vermoed eerder de schutterij, ook gezien de aangegeven fout in de beschrijving bij deze specifieke foto van Noorbeek in de beeldbank van Spaarnestad /Nationaal Archief. Maar ik ben slecht thuis in deze tradities en gebruiken, wellicht weet @ingmario daar meer van?

Ingmario zei

@Luud @Timmietovenaar Geen idee hoe het in Brabant met dit soort dennen zit. Hier in het dorp wordt zo'n ding inderdaad tegen je huis gezet als je schutterskoning bent.
Zie ik hier.

M van Bun zei

Dit gaat inderdaad over het Sint Brigida denhalen te Noorbeek. Deze traditie is begonnen in 1634 en de Brigida den wordt in 2012 op de 2de zaterdag na pasen, op 21 april, voor de 378ste keer gehaald.
Dit gebeurd sinds het begin door de jonkheid van Noorbeek, dit zijn de ongehuwde mannen die in het dorp wonen. Deze traditie moet niet verward worden met het mei denhalen, het mei denhalen is een traditie die pas later begonnen is en los staat van de eeuwenoude Brigida traditie.

De foto heb ik nog niet eerder gezien maar hij is zeer mooi en een plekje in onze collectie waard.

Groet Maarten van Bun
Secretaris Jonkheid Sancta Brigida Noorbeek

Tim de Haan zei

@Maarten van Bun

Bedankt voor deze extra toelichting vanuit de stichting. Mooi te lezen over zo'n oude traditie!

Binnen de fotocollectie van het Nationaal Archief zijn nog meer foto's rond Noorbeek en de den te vinden. Het is dan even de vraag welke gerelateerd zijn aan de Sint Brigida traditie en het mei denhalen.

Wellicht heeft u vanuit de stichting daar een scherper beeld bij?

http://www.gahetna.nl/collectie/afbeeldingen/fotocollectie/zoeken/q/zoekterm/Noorbeek/q/commentaar/1